Nadanie i zmiana nazwiska (zasady, tryb, formy działania administracji)

Nadanie i zmi­ana nazwiska (jak wskazu­je nazwa) to zagad­nie­nie, które skła­da się 2 częś­ci: nada­nia zmi­any oraz możli­woś­ci jego zmi­any. Poniżej przed­staw­iam gotowe opra­cow­anie tego zagadnienia.

Uwa­ga! Ten tekst jest częś­cią skryp­tu z prawa admin­is­tra­cyjnego. Jeżeli szukasz tek­stów prak­ty­cznych — lin­ki poda­ję na samym końcu tek­stu.

Tekst możesz zapisać w formie PDF lub wydrukować.
Ikony zapisu/ wydruku są na dole, pod tekstem 🙂

Zobacz także: Nadanie i zmi­ana imienia (zasady, tryb, formy dzi­ała­nia administracji).

1.NADANIE NAZWISKA

#1 Podstawa prawna

Nadanie nazwiska reg­u­lu­ją: ustawa z dnia 28 listopa­da 2014 r. — Pra­wo o aktach stanu cywilnego oraz ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. — Kodeks rodzin­ny i opiekuńczy.

#2  Jakie nazwisko nosi dziecko?

A. Pochodzi od męża matki

1. Dziecko, co do którego ist­nieje dom­nie­manie, że pochodzi od męża mat­ki, nosi nazwisko będące nazwiskiem obo­j­ga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgod­nych oświad­czeni­ach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jed­nego z nich albo nazwisko utwor­zone przez połącze­nie nazwiska mat­ki z nazwiskiem ojca dziecka.
2. Oświad­czenia w spraw­ie nazwiska dziec­ka są składane jed­nocześnie z oświad­czeni­a­mi o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgod­nych oświad­czeń w spraw­ie nazwiska dziec­ka, nosi ono nazwisko składa­jące się z nazwiska mat­ki i dołąc­zonego do niego nazwiska ojca.
3. Przy sporządze­niu aktu urodzenia pier­wszego wspól­nego dziec­ka małżonkowie mogą złożyć przed kierown­ikiem USC zgodne oświad­czenia o zmi­an­ie wskazanego przez nich nazwiska dziec­ka albo w ogóle oświad­czenia jeżeli nazwisko dziec­ka nie zostało przez nich wcześniej wskazane.

B. Uznanie ojcostwa

1. Jeżeli ojcost­wo zostało ustalone przez uznanie, dziecko nosi nazwisko wskazane w zgod­nych oświad­czeni­ach rodz­iców, składanych jed­nocześnie z oświad­czeni­a­mi konieczny­mi do uzna­nia ojcost­wa. Rodz­ice mogą wskazać nazwisko jed­nego z nich albo nazwisko utwor­zone przez połącze­nie nazwiska mat­ki z nazwiskiem ojca dziec­ka. Jeżeli rodz­ice nie złożyli zgod­nych oświad­czeń w spraw­ie nazwiska dziec­ka, nosi ono nazwisko składa­jące się z nazwiska mat­ki i dołąc­zonego do niego nazwiska ojca.
2. W razie sądowego ustal­e­nia ojcost­wa sąd nada­je dziecku nazwisko w wyroku usta­la­ją­cym ojcostwo.

C. Brak ustalonego ojcostwa

1. Jeżeli ojcost­wa nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki.

D. Dziecko nieznanych rodziców

1. Dziecku niez­nanych rodz­iców nazwisko nada­je sąd opiekuńczy.

E. Uwagi ogólne

1. Dzieci pochodzące od tych samych rodz­iców noszą takie samo nazwisko, z zas­trzeże­niem przepisów, które do zmi­any nazwiska dziec­ka wyma­ga­ją jego zgody.
2. Jeżeli mat­ka mało­let­niego dziec­ka zawarła małżeńst­wo z mężczyzną, który nie jest ojcem tego dziec­ka, małżonkowie mogą złożyć przed kierown­ikiem urzę­du stanu cywilnego lub przed kon­sulem zgodne oświad­czenia, że dziecko będzie nosiło takie samo nazwisko, jakie nosi albo nosiło­by ich wspólne dziecko. Do zmi­any nazwiska dziec­ka, które ukończyło 13 lat, jest potrzeb­na jego zgo­da. Nadanie dziecku w/w nazwiska, nie jest dopuszczalne, jeżeli nosi ono nazwisko ojca albo nazwisko utwor­zone na pod­staw­ie zgod­nych oświad­czeń rodz­iców dziec­ka przez połącze­nie nazwiska mat­ki z nazwiskiem ojca dziec­ka. Zasady te sto­su­je się odpowied­nio, gdy ojciec mało­let­niego dziec­ka zawarł małżeńst­wo z kobi­etą, która nie jest matką tego dziecka.
3. Nazwisko dziec­ka utwor­zone przez połącze­nie nazwiska mat­ki z nazwiskiem ojca dziec­ka albo przez połącze­nie nazwiska jed­nego z rodz­iców z nazwiskiem jego małżon­ka, od którego dziecko nie pochodzi, nie może składać się z więcej niż dwóch członów; w skład nazwiska dziec­ka wchodzą pier­wsze człony nazwisk podle­ga­ją­cych połącze­niu, chy­ba że w wyniku połączenia pow­stało­by nazwisko, którego człony są jednakowe

#3 Formy działania administracji:

1. Decyz­ja o wyborze nazwiska dla dziec­ka — akt admin­is­tra­cyjny — decyz­ja „bez szczegól­nej nazwy”, zewnętrz­na, wydawana z urzę­du, kon­sty­tu­ty­w­na, związana.
2. Fak­ty­czne: odmowa przyję­cia oświadczenia.

II ZMIANA NAZWISKA

#1 Podstawa prawna

Zmi­anę nazwiska reg­u­lu­je ustawa z dnia 17 październi­ka 2008 r. o zmi­an­ie imienia i nazwiska.

#2 Kto może w Polsce zmienić nazwisko? — zakres podmiotowy ustawy

Ustawa ma zas­tosowanie do:

1. oby­wa­teli polskich;
2. bez­państ­wow­ców, czyli cud­zoziem­ców, którzy nie posi­ada­ją oby­wa­telst­wa żad­nego państ­wa, pod warunk­iem że mają w Polsce miejsce zamieszkania;
3. cud­zoziem­ców, którzy uzyskali w Polsce sta­tus uchodź­cy, pod warunk­iem że ist­nieją ważne powody związanie z zagroże­niem prawa takiej oso­by do życia, zdrowia, wol­noś­ci lub bez­pieczeńst­wa osobistego.

#3  Co to znaczy zmienić nazwisko?

Zmi­ana nazwiska to:

1. zmi­ana na inne nazwisko, 
2. czy też zmi­ana pisowni nazwiska lub zmi­ana nazwiska ze wzglę­du na for­mę właś­ci­wą dla rodza­ju żeńskiego lub męskiego.

#4 Z jakich powodów można zmienić nazwisko?

1. Zmi­any imienia moż­na dokon­ać wyłącznie z ważnych powodów, w szczegól­noś­ci gdy doty­czą zmiany:

1. nazwiska ośmiesza­jącego albo nielicu­jącego z god­noś­cią człowieka, 
2. na nazwisko używane,
3. bądź na nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione,
4. albo też na nazwisko nos­zone zgod­nie z przepisa­mi prawa państ­wa, którego oby­wa­telst­wo również się posiada.

Ważne! Zmiany nazwiska cud­zoziem­ca, który uzyskał w Rzeczy­pospo­litej Pol­skiej sta­tus uchodź­cy, moż­na dokon­ać wyłącznie ze szczegól­nie ważnych powodów związanych z zagroże­niem jego prawa do życia, zdrowia, wol­noś­ci lub bez­pieczeńst­wa oso­bis­tego.

2. Po zmi­an­ie nazwiska, nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Wyjątek: nazwisko nos­zone zgod­nie z przepisa­mi prawa państ­wa, którego oby­wa­telst­wo również się posi­a­da).

3. Zmi­any nazwiska nie dokonu­je się w przy­pad­ku ubie­ga­nia się o zmi­anę na nazwisko his­to­ryczne, wsław­ione w dziedzinie kul­tu­ry, nau­ki, dzi­ałal­noś­ci poli­ty­cznej, społecznej albo wojskowej. Wyjątek:  oso­ba ubie­ga­ją­ca się o zmi­anę nazwiska posi­a­da członków rodziny o tym nazwisku. Wtedy ma taką możli­wość. Członkiem rodziny jest małżonek i wstęp­ny oso­by ubie­ga­jącej się o zmi­anę imienia lub nazwiska.

4. Zmi­ana nazwiska może doty­czyć nazwiska nos­zonego aktu­al­nie lub nazwiska rodowego. Zmi­ana nazwiska nos­zonego po zawar­ciu małżeńst­wa, gdy jest ono tożsame z nazwiskiem rodowym, roz­cią­ga się na nazwisko rodowe wyłącznie na wyraźne żądanie oso­by ubie­ga­jącej się o zmi­anę nazwiska.

A jaki wpływa ma zmiana nazwiska rodziców na nazwisko dzieci?

5. Zmi­ana nazwiska obo­j­ga rodz­iców roz­cią­ga się na mało­let­nie dzieci i na dzieci, które zrodzą się z tego małżeńst­wa, przy czym:

1. dru­gi rodz­ic musi wyraz­ić zgodę, chy­ba że:
   — nie ma pełnej zdol­noś­ci do czyn­noś­ci prawnej,
   — jest pozbaw­iony władzy rodzicielskiej,
   — nie żyje;
2. rodz­ic wyraża zgodę na zmi­anę imienia dziec­ka oso­biś­cie przed kierown­ikiem USC albo jego zastępcą bądź w formie pisem­nej z pod­pisem notar­i­al­nie poświad­c­zonym. Oso­by zamieszkałe poza grani­ca­mi Pol­s­ki mogą wyraz­ić zgodę za pośred­nictwem kon­sula RP;
3. jeżeli rodz­ice prawni nie są zgod­ni — każde z nich może zwró­cić się do sądu opiekuńczego o wyraże­nie zgody na zmi­anę imienia;
4. jeżeli mało­let­ni ukończył 13 r.ż., to potrzeb­na jest także jego zgo­da. Zgodę dziecko wyraża oso­biś­cie przed kierown­ikiem USC lub jego zastępcą bądź  w formie pisem­nej z pod­pisem notar­i­al­nie poświad­c­zonym. Dzieci zamieszkałe poza grani­ca­mi Pol­s­ki mogą wyraz­ić zgodę za pośred­nictwem kon­sula RP.

#5 Jak zmienić nazwisko? — procedura

1. Wniosko­daw­ca (oso­ba, która chce zmienić imię) skła­da wniosek. Za mało­let­niego wniosek skła­da jego przed­staw­iciel usta­wowy (UWAGA! Dalej piszę rodz­ic, ale gen­er­al­nie chodzi o opieku­na prawnego/przedstawiciela usta­wowego), przy czym: 
   1. dru­gi rodz­ic musi wyraz­ić zgodę, chy­ba że:
      — nie ma pełnej zdol­noś­ci do czyn­noś­ci prawnej,
      — jest pozbaw­iony władzy rodzicielskiej,
      — nie żyje;
   2. rodz­ic wyraża zgodę na zmi­anę nazwiska dziec­ka oso­biś­cie przed kierown­ikiem USC albo jego zastępcą bądź w formie pisem­nej z pod­pisem notar­i­al­nie poświad­c­zonym. Oso­by zamieszkałe poza grani­ca­mi Pol­s­ki mogą wyraz­ić zgodę za pośred­nictwem kon­sula RP;
   3. jeżeli rodz­ice prawni nie są zgod­ni — każde z nich może zwró­cić się do sądu opiekuńczego o wyraże­nie zgody na zmi­anę nazwiska;
   4. jeżeli mało­let­ni ukończył 13 r.ż., to potrzeb­na jest także jego zgo­da. Zgodę dziecko wyraża oso­biś­cie przed kierown­ikiem USC lub jego zastępcą bądź  w formie pisem­nej z pod­pisem notar­i­al­nie poświad­c­zonym. Dzieci zamieszkałe poza grani­ca­mi Pol­s­ki mogą wyraz­ić zgodę za pośred­nictwem kon­sula RP.
2. Wniosek skła­da się do wybranego kierown­i­ka USC. Oso­by zamieszkałe poza grani­ca­mi Pol­s­ki mogą złożyć za pośred­nictwem kon­sula RP wniosek o zmi­anę imienia lub nazwiska. Jed­nakże w takim wniosku muszą wskazać kierown­i­ka USC, które­mu wniosek ma zostać przekazany.

3. Następ­nie kierown­ik USC lub jego zastęp­ca wyda­ją decyzję o zmi­an­ie nazwiska bądź o odmowie zmi­any nazwiska. Decyz­ja ta podle­ga naty­ch­mi­as­towe­mu wykonaniu.

4. Później kierown­ik USC lub jego zastęp­ca przesyła decyzję, za pośred­nictwem sys­te­mu tele­in­for­maty­cznego, w którym jest prowad­zony rejestr stanu cywilnego. Decyz­je są przesyłane do kierown­ików USC, którzy sporządzili akty USC, które w wyniku zmi­any nazwiska, zmieniono.

5. Określone w ustaw­ie zada­nia i kom­pe­tenc­je kierown­i­ka USC są zada­ni­a­mi z zakre­su admin­is­tracji rzą­dowej. Kon­trolę w zakre­sie decyzji i przesyła­nia decyzji sprawu­je woje­w­o­da (do niego składamy odwołanie). A kon­trolę nad dzi­ałal­noś­cią woje­w­ody sprawu­je min­is­ter wł. ds. wewnętrznych.

#6 Formy działania administracji:

1. Decyz­ja w spraw­ie zmi­any nazwiska — akt admin­is­tra­cyjny — decyz­ja „bez szczegól­nej nazwy”, zewnętrz­na, wydawana na wniosek, kon­sty­tu­ty­w­na, swobodna.
2. Fak­ty­czne: przyję­cie wniosku, odbiór zgody.

Słowo końcowe

I tym samym dotar­liśmy do koń­ca opra­cow­a­nia zagad­nienia: nadanie i zmi­ana nazwiska. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o: nadanie i zmi­ana imienia, to link jest na początku tekstu.

Nato­mi­ast tek­sty prak­ty­czne doty­czące zmi­any imienia i nazwiska to:

• Jak zmienić imię/ nazwisko — wniosek i argumentacja?
• Jak zmienić nazwisko po ślu­bie i 10 powodów, by tego nie robić.

Owoc­nej nauki!
Ania Maciąg